मुगल सम्राट बादशाहकी जेठी सन्तान राजकुमारी जहाँआरालाई भारतको मात्र नभई विश्वकै धनी महिला भनिन्छ । इतिहासमा पनि प्रष्ट उल्लेख छ । ‘डटर अफ द सन’ नामक पुस्तकका लेखिका तथा प्रसिद्ध इतिहासकार इरा माखोटी भन्छिन्, ‘त्यतिबेला पश्चिमी देशका मानिस भारत पुग्दा भारतीय महिलालाई आफ्नो देशभन्दा बढी अधिकार भएको देखेर उनीहरू छक्क परे ।
जहाँआरालाई उद्धृत गर्दै उनी भन्छिन्, मुगल राजकुमारी कति धनी थिइन्, त्यो इतिहासमा विभिन्न तरिकाले उल्लेख गरिएको छ । उदाहरणका लागि, उनीसँग धेरै कामदारहरू थिए । शाहजहाँको मृत्युपछि जहाँआराले आधा सम्पत्ति पाइन् । बाँकी आधा सबै छोराहरूलाई बाँडियो ।
पादशाह बेगम बन्नेबित्तिकै एक लाख अशरफी भेटिए
बीबीसीको रिपोर्टमा एएमयूका इतिहासका एसोसिएट प्रोफेसर डा. एम. वासिम राजाले भनेका छन् कि एक समय थियो जब जहाँरालाई पादशाह बेगम बनाइयो। यो मुगल साम्राज्यको ठूलो पद हो। जहानरालाई यो उपाधि दिइएको दिन उनलाई एक लाख अशरफी दिइएको थियो। यसबाहेक वार्षिक ४ लाख रुपैयाँ अनुदान पनि दिइएको थियो ।
रकम मात्रै होइन जहाँरा रियासतको दायरा पनि बढाइयो । उनलाई बाग जहानारा, बाग नूर र बाग सफा सहित धेरै बगैंचाहरू दिइयो। यस बाहेक बाछोल, सफापुर, अछाल, फरजाहरा, दोहरा र पानीपतका परगनाहरू उनीहरूको रियासतमा थपिए। उनलाई सुरत सहरको अधिकार पनि दिइएको थियो, जहाँबाट अंग्रेजहरूसँग जहाजबाट व्यापार हुँदै आएको थियो।
जब जहाँरालाई खजानाको तौल थियो
जहाँआरासँग सम्राट शाहजहाँ कत्तिको संलग्न थिए, त्यो पनि इतिहासमा उल्लेख छ । जहाँआरा ६ अप्रिल १६४४ मा आगोले जलेकी थियो । अवस्था यति गम्भीर भयो कि उनी आठ महिनासम्म ओछ्यानमै बसिन् । लामो समय पछि, जब उनी निको भइन, सम्राट यति खुसी भए कि उनले आफ्नो खजानाको ढोका खोलिदिए। दैनिक रुपमा गरिबहरुलाई पैसा बाँड्ने गरे । ठूलो संख्यामा कैदी रिहा भए ।
यति मात्र होइन, हरेक रात जहानराले सिरानीमुनि एक हजार रुपैयाँ राखेरसुत्ने गर्थे, त्यो पनि गरिबलाई बाँडियो । सो अवधिमा ७ लाख रुपैयाँसम्मको ऋण माफ गरिएको थियो । त्यो उत्सव आठ दिनसम्म चल्यो। शाहजहाँ यति खुसी भए कि उनले राजकुमारीलाई १३० वटा मोतीसहितको पाँच लाख रुपैयाँको ब्रेसलेट उपहार स्वरुप दिए । सोही अवसरमा उनलाई सुरतको बन्दरगाह पनि दिइएको थियो, जहाँबाट वार्षिक ५ लाख रुपैयाँ आम्दानी हुने गरेको थियो ।
राजकुमारीको उपचार गर्ने चिकित्सक शाहजहाँले पनि उनलाई धनी बनायो । छोरीको उपचारको सट्टामा उनले अशरफीलाई २०० घोडा, हात्ती, ५ सय तोला तौलका साथै अन्य धेरै सामान दिए ।
जहाँआराले जीवनभर आफूलाई फकीर मानिन् ।
निस्सन्देह, जहाँआरा मुगल कालको सबैभन्दा धनी राजकुमारी थिइन्, तर उनले आफ्नो जीवनभर आफूलाई फकीर मान्न जारी राखिन्। आगलागीको घटनापछि सुफी विचारधाराप्रति उनको झुकाव बढ्यो । जहाँआरा आफ्नी आमा मुमताज महल भन्दा पनि आकर्षक र सुन्दर थिइन् भन्ने इतिहासकारहरुको विश्वास छ । उनको व्यक्तित्व मुगल साम्राज्यमा शानदार मानिन्थ्यो।
जहाँआराले मुगल कालको सबैभन्दा महँगो विवाहमा आधा रकम खर्च गरेकी थिइन्
फेब्रुअरी १६३३ मा दारा शिकोह र नादिरा बेगमको विवाह भयो। त्यतिबेला सिकोहको विवाहमा कुल ३२ लाख रुपैयाँ खर्च भएको थियो । यसलाई इतिहासकै सबैभन्दा महँगो विवाह भनिएको थियो । जहाँआरा आफ्नो भाइ शिकोहलाई धेरै मन पराउँथिन्। त्यसैले उनले यो विवाहलाई भव्य बनाउन कुनै कसर बाँकी राखेनन् । उनले यस विवाहमा खर्चको लागि आधा रकम अर्थात १६ लाख रुपैयाँ दिएकी थिइन । १६८१ मा ६७ वर्षको उमेरमा जहाँराले संसार छोडेकी थिइन् ।
