आचार्य चाणक्यलाई एक महान विद्वानका साथै एक महान समाजसेवक पनि मानिन्छ। उनले जीवनभर जनतालाई मार्गदर्शन गर्ने प्रयास गरे । आचार्यले आफ्नो नीति ग्रन्थमा जीवनलाई बुझ्ने र त्यसलाई राम्ररी खेल्ने सम्बन्धमा महत्वपूर्ण कुराहरू पनि उल्लेख गरेका छन् । चाणक्यको भनाइ छ, कतिपय मानिसको न वर्तमान हुन्छ न भविष्य हुन्छ । उनीहरुमा यस्ता धेरै नराम्रा बानीहरु हुन्छन् जसको कारण उनीहरुले अरुलाई पनि हानि पु¥याउँछन् । आचार्यका अनुसार जान्नुहोस् कस्ता प्रकारका मानिसमा न वर्तमान छ न भविष्य नै
झूटो
यो एउटा नराम्रो बानी हो जसले एउटा होइन धेरैको ज्यानलाई नष्ट गर्न सक्छ। झूट बोल्दा वर्तमानमा फाइदा हुन्छ तर दीर्घकालमा घाटा बेहोर्नुपर्छ । चाणक्यका अनुसार यो बानी वा प्रवृत्ति भएका व्यक्तिको वर्तमान हुन वा नहुन सक्छ तर भविष्य अवश्य खराब हुन्छ । जसले यसलाई आफ्नो बानी बनाउछ, सधैं त्यसको सहारा लिन्छ। त्यसलाई त्याग्नु बुद्धिमानी हो।
क्रोधित मानिसहरू
यो हामी भित्र लुकेको भावना हो, यसलाई नियन्त्रण गर्न नसके पनि, विनाशले हाम्रो जीवनमा दस्तक दिन सक्छ। आचार्य चाणक्यका अनुसार क्रोधमा डुबेको व्यक्तिले आफ्नो आज र भोलि दुवै बिगार्नुअघि सोच्दैन । बरु रिसलाई नियन्त्रण गर्न सिक्ने व्यक्ति सफल व्यक्तिभन्दा कम हुँदैन ।
लोभी र मतलबी
चाणक्य पनि जीवनमा सुख र सुविधाका लागि पैसाको महत्व के हो भन्ने विश्वास गर्छन् । आचार्य भन्छन्, ‘पैसा कमाउनु र खर्च गर्नु राम्रो कुरा हो तर सहि तरिकाले कमाएको पैसाले मात्रै वास्तविक सुख प्राप्त गर्न सकिन्छ । लोभ र मिजासबाट कमाएको पैसा भविष्यमा जाल बन्न सक्छ । लोभ र नीचता अरुको नराम्रो गर्नमा पछि हट्दैनन् तर भविष्यमा नराम्रो समयको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ ।
