मुगल साम्राज्य बाबरबाट सुरु भएको थियो। मुगल साम्राज्यमा धेरै पत्नी राख्ने चलन थियो। बाबरको हकमा पनि त्यस्तै भयो । उनका नौ श्रीमती थिए । जसमा आयशा सुल्तान बेगम, जेनल सुल्तान बेगम, मासुमेह सुल्तान बेगम, बीबी मुबारिका, मेहम बेगम, दिलदार बेगम, गुलरुख बेगम, गुलनार आगा बेगम र रायख बेगम समावेश छन्। तस्बिरमा मेहम बेगम र बीबी मुबारिका देखिएका छन् । मुगल साम्राज्यका पहिलो शासकदेखि अन्तिम सम्राट बहादुर जफरशाहसम्म कति पत्नी थिए जान्नुहोस ।
मुगल साम्राज्यका दोश्रो सम्राट हुमायुनले पनि यस मामिलामा बाबु बाबरको पाइला पछ्याए र उनका पनि श्रीमती थिए । उनको सानै उमेरमा बेगा बेगमसँग विवाह भएको थियो । त्यसपछि साद बीबी, चाँद बीबी, मेहचक बेगम, मेवा जान, शाहनाम आगा, गुलबर्ग बर्लास र गुनवर बीबी उनको हरममा प्रवेश गरे। जब हुमायुनले हमिदा बानोलाई पहिलो पटक देखे, उनी १३ वर्षकी थिइन् । बुवा छोरीको जति उमेरको अन्तर थियो ।
अकबरलाई अन्य मुगल सम्राटहरू भन्दा उच्च मानिन्थ्यो। भनिन्छ, अकबरका ३०० पत्नी थिए । सबैले शाही अधिकार पाएका थिएनन्। तीमध्ये ३५ जना मात्रै यी अधिकार भएका थिए। यी मध्ये सबैभन्दा प्रसिद्ध उनकी पत्नी जोधा बाईलाई गए, जो अजमेरका राजपूत शासक राजा भारमलकी छोरी थिइन्। उनलाई मरियम–उज–जमानी पनि भनिन्छ।
जहाँगीर चौथो मुगल सम्राट र साम्राज्यका प्रमुख शासकहरूमध्ये एक थिए। जहाँगीरका कुल २० पत्नीहरू थिए, सबैभन्दा मनपर्ने पत्नी नूरजहाँ थिइन्। जहाँगीरका अधिकांश विवाह राजनीतिक र व्यक्तिगत उद्देश्यका लागि भएका थिए। १५८५ मा, जहाँगीर मात्र १६ वर्षको हुँदा, उनको विवाह आमेरकी राजपूत राजकुमारी मानबाईसँग भएको थियो। जहाँगीरले मानबाईको नाम बदलेर शाह बेगम (शाही महिला) राखे। जहाँगीरले आफ्नो पहिलो विवाहको लगत्तै धेरै महिलासँग विवाह गरे।
उदय सिंहकी छोरी जगत गोसाइको विवाह जहाँगीरसँग २६ जुन १५८६ मा भएको थियो । उनीहरूको विवाहको लगत्तै, आफ्नो सौन्दर्य, बुद्धि, बहादुरी र हास्यको लागि प्रसिद्ध जगत गोसाइं जहाँगीरको मनपर्ने पत्नी बनिन्।
शाहजहाँ मुगल साम्राज्यका सबैभन्दा सफल सम्राटहरू मध्ये एक थिए। उनी पाँचौं मुगल शासक थिए । शाहजहाँ र अर्जुमन्द बानो बेगम (मुमताज महल) को १६०७ मा इन्गेजमेन्ट भयो। त्यस अवधिमा ज्योतिषीहरूको भविष्यवाणीका कारण दुवैले विवाह गर्न १६१२ सम्म पर्खनुपरेको थियो । मुमताजसँग उनको विवाह पाँच वर्ष ढिलो भएको थियो।
१६१२ सम्म मुमताजसँगको आफ्नो विवाह स्थगित गर्न निर्देशन दिएपछि, उनले आफ्नो पहिलो विवाह फारसी राजकुमारी, कंधारी बेगमसँग गरे। शाहजहाँले अकबराबादी महल (इज्ज अन–निसा बेगम) र मुती बेगम नामक दुई महिलासँग पनि विवाह गरे, तर यो राजनीतिक कारणले गरिएको भनिन्छ।
मुगल राजाहरूमध्ये औरंगजेब एक प्रसिद्ध नाम हो। औरंगजेबलाई आक्रमण गर्ने हात्तीलाई पराजित गरेपछि, उनले आफ्नो परिवार र मुगल दरबारको सम्मान प्राप्त गरे। १६३७ मा, औरंगजेबले सफाविद राजकुमारी दिलरास बानोसँग विवाह गरे, जसलाई रबिया–उद–दौरानी पनि भनिन्छ।
उनी औरंगजेबको मनपर्ने र पहिलो पत्नी थिइन्। एक समय थियो जब औरंगजेब हिरा बाई नामक एक युवती दासीको प्रेममा परेका थिए तर उनको अचानक मृत्युले दुःखी थिए। रहमत अल–निसा भनेर चिनिने नवाब बाईले १६३८ मा औरंगजेबसँग विवाह गरे। भनिन्छ कि औरंगजेबले औरंगाबादी महलसँग पनि विवाह गरेका थिए।
आजम शाह औरंगजेबका जेठा छोरा थिए। आजम आफ्नो काकाको परिवारकी केटीसँग विवाह गर्न लागेका थिए। उनको नाम इरान दख्त रहमत बानो थियो। १६६५मा ढाकामा उनको मृत्युको कारण यो सम्भव हुन सकेन। १६६८ मा आजमले राजकुमारी रमणी गभरुसँग विवाह गरे। विवाहपछि उनको नयाँ नाम रहमत बानो बेगम राखिएको थियो ।
यो विवाह राजनीतिक सहमतिमा भएको हो । यो विवाह एक वर्षसम्म टिकेपछि १६६९ मा आजमले आफ्नो पहिलो चचेरी बहिनी राजकुमारी जहानजेब बानो बेगमसँग विवाह गरे। उनी उनका जेठो काका दारा शिकोहकी भान्जी थिइन्। जहानजेब आजमको मनपर्ने पत्नी थिइन्।
जहाँदर शाह नवौँं मुगल सम्राट थिए, जसले ज्ञठज्ञद्द–ज्ञठज्ञघ को बीच मात्र एक वर्ष शासन गरे। जहन्दर शाह लापरवाह शासक भनेर चिनिन्थ्यो। उनको दरबार नृत्य र मनोरञ्जनको लागि परिचित थियो। मिर्जा मुकर्रम खान सफावीकी छोरी जहाँदर शाहकी पहिलो पत्नी थिइन्।
आफ्नी पहिलो श्रीमतीको मृत्यु पछि, जहाँदारले आफ्नी भतिजी सैयद–उन–निसा बेगमसँग विवाह गरे। राजपुतकी राजकुमारी अनुप बाई उनकी तेस्रो पत्नी थिइन्। उनको चौथो विवाह खासुसियत खानकी छोरी लाल कुँवरसँग भएको थियो । जहाँदारले लाल कुँवरलाई इम्तियाज महलको उपाधि दिए। तस्बिरमा लाल कुँवर देखिएका छन् ।
मिर्जा नासिरुद्दीन मुहम्मद शाह १३ औं मुगल सम्राट थिए । मोहम्मद शाहका चार श्रीमती थिए । पहिलो पत्नीकी काकाकी बहिनी राजकुमारी बादशाह बेगम थिइन्। उनलाई मालिका–उज–जमानी (युगको रानी) को उपाधि दिइएको थियो। उनी मोहम्मद शाहकी सबैभन्दा प्रभावशाली पत्नी थिइन्। उनको मृत्यु पछि मुहम्मद शाहले साहिबा महलसँग विवाह गरे। मुहम्मद शाहकी तेस्रो पत्नी नर्तकी उधम बाई थिइन्। तस्वीरमा उधम बाई देखिएकी छिन् ।
बहादुर शाह द्वितीय मुगल साम्राज्यको अन्तिम सम्राट थिए। जसलाई इतिहासमा बहादुर शाह जफरको नामले पनि चिनिन्छ । उनले ज्ञडघठ देखि ज्ञडछठ सम्म शासन गरे। बहादुर शाह जफरका चार पत्नी र धेरै उपपत्नीहरू थिए । ज्ञडद्धण् मा, बहादुर शाह जफरले आफ्नी पहिलो पत्नी जीनत महलसँग विवाह गरे। जीनत बहादुर शाहलाई यति प्रिय थिइन् कि उनले आफ्नो साम्राज्यको पूर्ण नियन्त्रण दिए। जीनत महलको सबैभन्दा ठूलो चाहना आफ्नो छोरालाई भारतको अर्को सम्राटको रूपमा ताज लगाउने थियो, तर बेलायतको विरासतको कानुनले बाधा पुर्यायो।
स्वतन्त्रता संग्रामको समयमा पनि, उनले आफ्नो छोरालाई विद्रोहीसँग वार्ता गर्न निषेध गरे किनभने उनलाई थाहा थियो कि विद्रोह छिट्टै दमन हुनेछ र उनले आफ्नो छोरालाई शासक बनाउनेछन्। तर अंग्रेजहरू राजतन्त्रको अन्त्य गर्न चाहन्थे। नतिजाको रूपमा, उहाँलाई आफ्नो छोरा संग रंगुन पठाइयो, जहाँ उनको ज्ञडडट मा मृत्यु भयो।
स्रोत भारतवर्ष ः अनुवाद ओम मिडिया
