दृष्टिविहीनहरूका लागि ब्रेल लिपिको आविष्कार गर्ने लुइस ब्रेलको जन्म सन् १८०९ मा फ्रान्सको कुप्रेको एउटा सानो सहरमा भएको थियो। लुइस ४ दाजुभाइमध्ये कान्छो थिए। लुई ब्रेलले आफैं दृष्टिविहीन भएर पनि दृष्टिविहीनलाई पढ्न र लेख्न सक्ने बनाउन नयाँ आविष्कार गरे जसलाई ब्रेल लिपि भनिन्छ र त्यसकै सहयोगमा आज ठूलो संख्यामा दृष्टिविहीनले आफ्नो अध्ययन पूरा गरिरहेका छन् ।
फ्रान्सका बासिन्दा लुइस ब्रेल जन्मदेखि नै दृष्टिविहीन नभए पनि सानै छँदा दुर्घटनामा परी आँखाको ज्योति गुमाए । लुइस ब्रेलका बुबा, रेले ब्रेलले शाही घोडाहरूका लागि काठी बनाउने काम गर्थे । एक दिन ३ वर्षको उमेरमा, लुइस ब्रेल आफ्नो बुबाको औजारहरूसँग खेल्दै थिए, जब अचानक ती औजारहरू मध्ये एउटा उनको आँखामा लाग्यो । उपचारपछि केही आराम भएपनि समय बित्दै जाँदा समस्या यति बढ्दै गयो कि ८ वर्ष पुगेपछि उनको आँखाको ज्योति गुम्यो र दृष्टिविहीन बन्नु पर्यो ।
लुइस ब्रेलले आफ्नो आँखाको ज्योति गुमाएपछि १६ वर्ष पुगे, एक दिन उनले दृष्टिविहीन हरूलाई पढ्नको लागि ब्रेलमा किन काम नगर्ने सोचे, र त्यसपछि उनले यो विचारमा काम गर्न थाले। यस क्रममा उनले फ्रान्सेली सेनाका क्याप्टेन चार्ल्स बारबियरलाई भेटे। बार्बियरले लुइस ब्रेललाई नाइट राइटिङ र सोनोग्राफी बारे बताए, जसको मद्दतले सिपाहीहरूले अँध्यारोमा अध्ययन गर्थे।
यो लेखनमा १२ थोप्लाहरू भएको कागजमा लिपि इम्बोस गरिएको थियो । जुन ६‐६ को २ पङ्क्तिमा राखिएको थियो। यद्यपि, यसमा विराम चिन्ह, संख्या र कुनै पनि गणितीय चिन्हहरू थिएनन्।
‘नाइट राइटिङ’ लिपिको बारेमा जानकारी पाएपछि लुइस ब्रेलले दृष्टिविहीनहरूका लागि विशेष लिपि बनाउने योजनामा काम गर्न थाले। लुइसले ब्रेलमा १२ को सट्टा ६ थोप्लाहरू मात्र प्रयोग गरेर ६४ अक्षर र प्रतीकहरू सिर्जना गरे। यद्यपि, उनले ब्रेलमा गणितीय चिन्ह, विराम चिह्न र संगीत सङ्केत लेख्नका लागि आवश्यक प्रतीकहरू पनि सिर्जना गरेका थिए। यसरी, लुई ब्रेलले १८२५ मा मात्र १६ वर्षको उमेरमा दृष्टिविहीनहरूलाई पढ्न र लेख्न मद्दत गर्न ब्रेल लिपिको आविष्कार गरे।
तर लुइस ब्रेल लामो समय बाँच्न सकेनन्। सन् १८५१ मा लुइसलाई गम्भीर क्षयरोग लागेको थियो र उनी निरन्तर यसको सिकार भइरहेका थिए । त्यसपछि ४३ वर्षको उमेरमा ६ जनवरी १८५२ मा उनको मृत्यु भयो ।
