हिन्दू धर्ममा सबै कार्य सिद्धिको लागि माला लगाएर मन्त्र जप गरिन्छ। यी मालाहरू रुद्राक्ष, तुलसी, वैजयन्ती, स्फटिक, मोती वा रत्नबाट बनेका हुन्छन्। सबै देवताका मन्त्र जपका लागि विभिन्न मालाले जप गर्ने नियम छ। तर यी नियमहरूमा एउटा कुरा साझा छ, सबै मोतीहरूमा कुल १०८ मोतीहरू छन्।
मालाको शीर्षमा ठूलो मोती छ, जुन यी १०८ मा गनिएको छैन। यस मोतीलाई सुमेरु भनिन्छ। कुनै पनि मन्त्रको जप सुमेरु नजिकको मोतीबाट सुरु हुन्छ र अर्को छेउमा रहेको मोतीमा समाप्त हुन्छ। जप सकिएको ठाउँबाट फर्किएपछि दोस्रो मालाको गन्ती सुरु हुन्छ तर कुनै हालतमा सुमेरु पार हुँदैन । जान्नुहोस् यसको कारण र मालाको १०८ को गणित।
सुमेरुलाई ब्रह्माण्डमा सर्वोच्च स्थान मानिन्छ । तसर्थ नामजपको क्रममा जप भगवानको ध्यानमा राखेर माला भरी सुमेरुलाई भगवानको स्वरूप मानेर शिरमा छोइन्छ । १०८ को गन्ती सकिएको मालाबाट फर्किएपछि अर्को मालाको जप सुरु हुन्छ। त्यसैले सुमेरुलाई पार गरिएको छैन् । .
१०८को गणित बारे धेरै विश्वासहरू छन्
मालामा १०८ वटा मोतीको बारेमा धेरै मान्यताहरू छन्। एक मान्यता अनुसार हरेक व्यक्तिले दिनमा कम्तीमा १०८०० पटक भगवानको ध्यान गर्नुपर्छ तर यो सम्भव छैन । त्यसैले, १०८०० मध्ये अन्तिम दुई शून्य हटाएर यो संख्या १०८ मा घटाइएको छ। १०८ जप गरेमा व्यक्तिले १०८०० बराबरकै पुण्य प्राप्त गर्न सक्छ ।
दोस्रो मान्यता अनुसार कुल नक्षत्र संख्या २७ हो । प्रत्येक नक्षत्रको चार चरण हुन्छन्। यदि २७ लाई चारले गुणा गरियो भने, संख्या १०८ देखा पर्नेछ। यस गणनाको साथ, ऋषिहरूले १०८ मालाको विधि तयार गरे। मालाको एक दानाले नक्षत्रको प्रत्येक चरणलाई प्रतिनिधित्व गर्दछ।
तेस्रो मान्यता भनेको ब्रह्माण्डलाई १२ भागमा विभाजन गरिएको छ। यी १२ भागहरू ज्योतिषको १२ राशि चिन्ह हुन्। प्रत्येक राशि चिन्ह नौ ग्रहहरू मध्ये कुनै एकसँग सम्बन्धित छ। यदि यी ग्रहहरूको संख्यालाई १२ ले गुणन गरियो भने, योगफल १०८ हुनेछ। यसै आधारमा मालाको मोतिको संख्या निर्धारण गरिएको छ।
सूर्य उत्तरायणमा ६ महिना र दक्षिणायनमा ६ महिना रहन्छ । ६ महिनामा सूर्यको कुल चरणहरू १,०८,००० छन्। अन्तिम तीन शून्यहरू हटाउँदा, यो संख्या १०८ हुन्छ। यसरी मालाको प्रत्येक मालालाई सूर्यको कलाको प्रतीक मानिन्छ ।
यो जप गर्ने तरिका
जप गर्दा बीचको औँलामा माला राखेर प्रत्येक मालालाई औंलाको सहायताले अगाडि बढाइन्छ। सुमेरु कहिल्यै पार हुँदैन। माला धारण गर्दा नाभिको तल नराख्नुहोस् र नाकको माथि नराख्नुहोस्। माला छातीबाट लगभग ४ औंल टाढा हुनुपर्छ। एउटा माला पूरा गरेपछि त्यहाँबाट फर्केर अर्को मालाको जप गर्न थाल्नुहोस्।
