हिन्दू धर्ममा धेरै देवी–देवताहरू छन् जसको विशेष पूजा गरिन्छ। सबै देवी–देवताको पूजा विधि पनि फरक फरक छ तर हिन्दू धर्ममा हवन बिना हरेक पूजा अधुरो मानिन्छ। घरमा कथा होस् वा व्रत होस्, सबैमा विशेष रुपले हवन गरिन्छ। हवन वा पूर्ण यज्ञ गर्ने विधि सबै पूजामा लगभग समान छ।
ऋषिमुनिबाट हवन गर्ने चलन परापूर्वकालदेखि चलिआएको छ, जुन आज पनि पूर्ण भक्तिभावका साथ गरिँदै आएको छ । हवन गरे पूजा पूर्ण हुने जनविश्वास छ । हवन गर्दा वातावरण शुद्ध रहन्छ र सकारात्मक उर्जाको संचार हुन्छ । हवनको धार्मिक र वैज्ञानिक दुवै दृष्टिकोण विशेष छ। घरमा नियमित हवन गर्नाले धेरै फाइदा हुन्छ । आउनुहोस् जान्नुहोस् पूजा पछि हवन किन गर्नु आवश्यक छ।
यसको धार्मिक र वैज्ञानिक महत्व
हवन गर्ने चलन शताब्दीयौंदेखि चलिआएको छ । रामायण र महाभारतमा पनि हवनको विशेष उल्लेख गरिएको छ । आगोको सहायताले भगवानको पूजा गर्न हवन गरिन्छ । भनिन्छ कि हवन गर्नाले घरको सबै समस्या हट्छ र जीवनमा सकारात्मकता आउँछ।
हवनको धार्मिक महत्व
पूजापछिको हवन निकै शुभ मानिन्छ । हिन्दू धर्ममा हवन बिना कुनै पनि पूजालाई पूर्ण मानिएको छैन। यही कारणले गर्दा हवनविना पूजाआजालगायत कुनै पनि धार्मिक कार्य अधुरो हुने जनविश्वास छ । जहाँ हवनबाट सकारात्मकता आउँछ, त्यहाँ दुष्ट आत्माको प्रभाव हट्छ । ई–ग्रह दोषबाट पीडित भएमा ग्रह शान्तिको लागि हवन गर्नुपर्छ । भूमिपूजा वा भवन निर्माण, पूजा, कथा, विवाह आदि शुभ कार्यमा हवन गरिन्छ ।
हवनको वैज्ञानिक महत्व
धार्मिक महत्वका साथसाथै हवनको वैज्ञानिक महत्व पनि रहेको छ । वैज्ञानिक महत्वका अनुसार हवनबाट निस्कने धुवाँले वायुमण्डललाई शुद्ध बनाउँछ, जुन स्वास्थ्य र दिमागका लागि निकै लाभदायक हुन्छ । यस बाहेक हवन गर्दा धेरै प्रकारका रोगबाट बच्न सकिन्छ, किनभने हवनमा ९४ प्रतिशत हानिकारक ब्याक्टेरिया नष्ट गर्ने क्षमता रहेको विश्वास गरिन्छ ।
