वसन्तलाई ऋतुको राजा भनिन्छ । यो भगवान श्रीकृष्णको मनपर्ने ऋतु मानिन्छ । गीतामा भगवान् कृष्णले आफूलाई ऋतूहरूको वसन्तको रूपमा वर्णन गर्नुभएको छ । वसन्त ऋतुमा जाडोको अन्त्य भएर रमाइलो वसन्त ऋतु आउँछ । यस मौसममा प्रकृति पनि निकै रमाइलो देखिन्छ र नयाँ पात, फूल र कोपिलाले आफैलाई सजाउँछ।
माता सरस्वतीको प्रकट दिन बसन्त पञ्चमीबाट वसन्त ऋतु सुरु हुन्छ । तर के तपाईलाई थाहा छ वसन्त ऋतुको इतिहास के हो? धार्मिक ग्रन्थमा यस ऋतुलाई कामदेवबाट उत्पन्न भएको ऋतु मानिएको छ । त्यसैले वसन्त ऋतुलाई कामदेवको पुत्र भनिन्छ ।
वसन्त मौसम को पौराणिक कथा
पौराणिक कथा अनुसार देवी सतीले आफ्ना पिता दक्षको हवनकुण्डमा हाम फालेर आत्मदाह गरेपछि महादेव निकै दुःखी भई सतीको वियोगमा ध्यानमा बसे । त्यसबेला तारकासुरले ब्रह्मालाई तपस्या गरे र उहाँलाई प्रसन्न तुल्याए र शिवका छोराको हातबाट मात्र मर्ने वरदान मागे । सतीको वियोगमा शिव तपस्यामा गएका थिए भन्ने उनलाई थाहा थियो । न त उनीहरुको ध्यान भंग गर्न सम्भव छ, न त शिवले सजिलै दोस्रो विवाह गर्न सक्छन् । ब्रह्माजीले उनलाई वरदान दिनुभयो।
यो वरदान पाएपछि उनी निकै शक्तिशाली भए । उसलाई कसैले चाहेर पनि मार्न सक्दैनथ्यो । यस्तो अवस्थामा उनले देवताहरूलाई पनि सताउन थाले। यसबाट दुखी भएर सबै देवताहरू भगवान विष्णुकहाँ पुगे तर तारकासुरलाई ब्रह्माबाट वरदान पाएका कारण उनीहरूले पनि तारकासुरलाई मार्न सकेनन् । यस्तो अवस्थामा उनले देवताहरूलाई कुनै न कुनै रूपमा महादेवको तपस्या तोडेर यसका लागि कामदेवको सहायता लिन सुझाव दिए।
त्यसपछि कामदेवले शिवको तप तोड्नको लागि वसन्त ऋतुको सिर्जना गर्नुभयो। यस मौसममा चिसो र रमाइलो हावा चल्छ, रुखमा नयाँ पातहरू आउन थाल्छन्, तोरीको खेतमा पहेँलो फूलहरू आउन थाल्छन्, आँपका रुखहरू फुल्छन्। वसन्त ऋतुमा कामदेवले शिवलाई बाणको वर्षा गरे । यसले शिवको ध्यान तोड्यो र उनी क्रोधित भए।
क्रोधमा उनको तेस्रो आँखा खुल्यो, जसले कामदेवलाई भस्म गरे । केही समयपछि जब महादेवको क्रोध शान्त भयो, देवताहरूले कामदेवलाई किन यस्तो गर्नुप¥यो भन्नुभयो। यसपछि कामदेवकी पत्नी रतिले महादेवसँग कामदेवलाई कुनै न कुनै रूपमा पुनर्जीवित गर्न अनुरोध गरिन् ।
त्यसपछि शिवले रतिलाई द्वापर युगमा कृष्णका पुत्र प्रद्युम्नका रूपमा कामदेवको जन्म हुने वरदान दिए । केही समयपछि पार्वतीको तपस्याबाट शिव प्रसन्न भए र उनले माता पार्वतीसँग विवाह गरे । कार्तिकेय शिव र माता पार्वतीको पुत्रको रूपमा जन्मेका थिए। पछि कार्तिकेयले तारकासुरलाई मारेर उनको आतंकबाट देवताहरूलाई बचाए।
