हिन्दू धर्म अनुसार प्रत्येक महिनामा दुई एकादशीको व्रत हुन्छ । फाल्गुन शुक्ल पक्षको एकादशीलाई अमलकी एकादशी पनि भनिन्छ । हिन्दू धर्म अनुसार सबै एकादशीलाई ठूलो महत्त्वका रुपमा लिइएपनि आमलकी एकादशीलाई तीमध्ये श्रेष्ठ स्थानमा राखिएको छ । अमलकी एकादशीका दिन श्रीहरि विष्णु र अमलाको रुखको पूजा गरिन्छ ।
आमलकी एकादशीलाई कतिपयले अमला एकादशी वा अमली ग्यारस भनेर पनि चिन्छन्। यो होलीको केही दिन अगाडि पर्छ, त्यसैले यसलाई रंगभरी एकादशी पनि भनिन्छ।
पौराणिक कथाका अनुसार भगवान विष्णुले गुराँसको रुखलाई जन्म दिएका थिए । यस रुखको हरेक अंगमा भगवानको वास हुने विश्वास छ । आमलकी एकादशीको दिन अमलाको रुखमुनि बसेर भगवान विष्णुको पूजा गर्नाले धेरै खुसी हुने बताइन्छ । यससँगै अमलाको रुखमा श्रीहरि र माता लक्ष्मीको वास रहेको पनि बताइन्छ ।
मान्यता अनुसार आमलकी एकादशीका दिन अमलाको पानीले नुहाउनुपर्छ । यसका साथसाथै यस दिन अमलाको पूजा, दान र सेवन गर्न पनि सल्लाह दिइन्छ । आजको दिन गुराँसको रुखमुनि बसेर नारायणको पूजा गर्नाले एक हजार गाई दान गर्ने पुण्य प्राप्त हुने जनविश्वास छ ।
