१८ पुराणहरूमध्ये गरुड पुराण मात्र एक हो, जसमा मृत्युपछिको प्रक्रिया उल्लेख गरिएको छ । गरुड पुराणमा व्यक्तिलाई पुण्य, नीति, यज्ञ, जप, तपस्या, वैराग्य आदिको साथै मृत्युको नियम र त्यसपछिको अवस्थाको जानकारी दिइएको छ । गरुड पुराणमा दाहसंस्कारको नियम अनुसार अन्तिम संस्कार पछि मानिसले पछाडि फर्केर हेर्नु हुँदैन भन्ने कुरा दिइएको छ । यसका पछाडिको कारण के छ थाहा पाउनुहोस् ।
आत्माको लगाव
गरुड पुराणमा भनिएको छ कि मरेपछि मानिसको शरीर अवश्य नष्ट हुन्छ । तर आत्मा नष्ट हुँदैन । गरुड पुराणका अनुसार मानिसको आत्माले आफ्नो सूक्ष्म शरीरलाई क्षार बनाएपछि आफ्नो पाप र पुण्यलाई अन्य संसारमा अनुभव गर्छ र समय आएपछि मात्र पुनः मानव योनी प्राप्त हुन्छ ।
तर मरेपछि पनि आत्माको आसक्ति शरीरबाट अलग हुँदैन त्यसैले मृत्युपछि पनि आत्माको रूपमा शरीर जलिरहेको देख्छ । यही कारण हो कि आत्माले यस भ्रमको बन्धनबाट मुक्त हुनुपर्दछ । त्यसैले पछाडि फर्केर हेर्नु हुदैन ।
आफन्तहरु संग मोह
गरुड पुराणका अनुसार आत्मा नजिकका नातेदारहरूप्रति आकर्षित हुन्छ । उनीहरूसँग फर्कन चाहन्छ । यस्तो अवस्थामा आफन्तले फर्केर हेरे भने त्यो व्यक्तिसँग जोडिएको जस्तो लाग्छ । यस्तो अवस्थामा आत्मालाई आसक्तिको बन्धनबाट मुक्त हुन सजिलो हुँदैन । त्यसैले अन्तिम संस्कार पछि कसैले पनि पछाडी फर्केर हेर्नु हुदैन भनिन्छ । यसो गर्दा आत्मालाई यो सन्देश जान्छ कि अब त्यो आत्मालाई मोहको बन्धनबाट मुक्त गर्ने समय आएको छ ।
आत्मा अरूको शरीरमा प्रवेश गर्न सक्छ
गरुड पुराणका अनुसार दाहसंस्कार गरेपछि आत्माले आफन्तलाई पछ्याएर शरीर खोज्ने जनविश्वास रहेको छ । यस्तो अवस्थामा कसैले पछाडि फर्केर हेर्छ भने उसले आफूप्रति आसक्ति देख्छ र त्यो शरीरलाई कब्जा गर्छ । यो प्रायः कमजोर हृदय भएका मानिसहरू वा बच्चाहरूद्वारा हावी हुन्छ । त्यसैले दाहसंस्कार गरेपछि श्मशानबाट फर्किदा त्यस्ता व्यक्तिहरूलाई अगाडि राखिन्छ ।
