लामो समयदेखि रुस युक्रेन युद्ध चलिरहेको छ । धेरै देशहरूले युद्ध अन्त्य गर्न पहल गरेका छन् र अहिलेसम्म कुनै खास नतिजा आउन सकेको छैन। यसै क्रममा धेरै देशले रुसमाथि धेरै किसिमका प्रतिबन्ध लगाएका छन् र धेरै कम्पनीले रुसबाट हात फिर्ता लिएका छन् । अब अन्तर्राष्ट्रिय अदालतले शान्ति पुनर्स्थापनाको लागि कदम चालेको छ र रुसलाई युक्रेनमा आफ्नो सैन्य कारबाही तत्काल रोक्न भनेको छ । यसमा धेरै देशले आफ्नो मत दिएका छन् ।
अहिले यो अन्तर्राष्ट्रिय अदालत के हो र यसले विश्व मञ्चमा कस्तो भूमिका खेल्छ र यसको अधिकार के हो भन्ने प्रश्न धेरैको मनमा छ ।
अन्तर्राष्ट्रिय न्यायालय के हो?
बीबीसीको रिपोर्टका अनुसार अन्तर्राष्ट्रिय अदालतले दुई देशबीचको कुनै पनि कानुनी विवाद समाधान गर्न काम गर्छ र यसले संयुक्त राष्ट्र संघका अंग र विशेष निकायहरूले उठाएका कानुनी प्रश्नहरूमा राय दिन्छ । यो संयुक्त राष्ट्र संघको प्राथमिक न्याय शाखा हो। यो द हेग, नेदरल्याण्डको शान्ति दरबारमा अवस्थित छ।
आइसीजी ले कुनै पनि आधिकारिक अन्तर्राष्ट्रिय शाखा, एजेन्सी वा संयुक्त राष्ट्र महासभाले उठाएका कानुनी प्रश्नहरूमा आफ्नो सल्लाह पनि प्रस्तुत गर्दछ । संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदले आइसीजेको आदेश र निर्णयहरू लागू गर्दछ।
संयुक्त राष्ट्र संघको यो विशेष अदालतमा १५ जना न्यायाधीशहरू हुन्छन्, जसलाई संयुक्त राष्ट्र संघको महासभा र सुरक्षा परिषद्द्वारा नौ वर्षको अवधिका लागि चयन गरिन्छ । यस्तो अवस्थामा यो अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको अदालत हो भन्न सकिन्छ । यसको आधिकारिक भाषाहरू अंग्रेजी र फ्रान्सेली हुन् । यसमा १९३ सदस्यहरू छन् र यो एक प्रकारको नागरिक अदालत हो ।
यसले आफ्ना सदस्य देशहरू बीचको कानूनी विवादहरू समाधान गर्दछ, जसलाई विश्व अदालत भनिन्छ। हाल राष्ट्रपति रोनी अब्राहम फ्रान्सका हुन्, १५ न्यायाधीशमध्ये सोमालिया, जापान, स्लोभाकिया, मोरक्को, ब्राजिल, बेलायत र भारतबाट पनि न्यायाधीश छन् ।
सन् १९८० सम्म अन्तर्राष्ट्रिय समाजले यो अदालतलाई खासै प्रयोग नगरेको भए पनि अहिले धेरै ठूला देशले यसको माध्यमबाट मुद्दा हल गर्ने प्रयास गरेका छन् ।
रूसको बारेमा के हो ?
रुसको आक्रमणपछि युक्रेनले यो मुद्दा संयुक्त राष्ट्रसंघको सर्वोच्च अदालतमा राखेको थियो । यसबारे आईसीजेले रुसको पक्षमा र विपक्षमा मतदान गर्ने निर्णय गरेको थियो । अन्तर्राष्ट्रिय अदालतमा युद्ध अन्त्य गर्न भएको मतदानमा १३ जना न्यायाधीशले रुसको विपक्षमा मतदान गरेका थिए भने २ जनाले पक्षमा मतदान गरेका थिए ।
