पौराणिक कथा अनुसार– एकपटक महर्षि दुर्वासले देवताहरूका राजा इन्द्रलाई श्राप दिएका थिए । जब इन्द्र भगवान विष्णुकहाँ गए तब उनले समुन्द्र मन्थन गर्न भने । त्यसपछि भगवान विष्णुको निर्देशन अनुसार इन्द्र र दानवहरू र देवताहरू समुन्द्र मन्थन गर्न राजी भए ।
समुन्द्र मन्थनका लागि मन्दराचल पर्वतलाई मथनी र नागराज वासुकीलाई नेती बनाइयो । देवता र दानवहरूले आ–आफ्ना मतभेद बिर्सेर मन्दराचललाई उखेलेर समुन्द्रतिर लैजान सकेनन् ।
त्यसपछि भगवान विष्णुले मन्दराचललाई समुद्र तटमा राख्नुभयो । देवता र दानवहरूले मन्दराचललाई समुद्रमा राखेर नागराज वासुकीलाई नेती बनाए । तर मन्दराचल मुनि आधार नहुँदा उनी समुन्द्रमा डुब्न थाले । यो देखेर भगवान विष्णुले विशाल कूर्म (कछुवा) को रूप धारण गरे र समुद्रमा मन्दराचलको आधार बने र मन्दराचल भगवान कूर्मको विशाल पिठ्युँमा तीव्र गतिमा अघि बढ्न थाले ।
यसरी ब्रह्माण्डको रक्षा गर्न भगवान विष्णुले कूर्म अर्थात कछुवाको अवतार ग्रहण गरे ।
कूर्म अवतार भगवान श्री विष्णुका दस अवतार मध्ये दोस्रो अवतार हो । श्री विष्णुको यो अवतारले समुद्र मन्थनमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो ।
