फोहोर वातावरणका लागि ठूलो समस्या बनेको छ । समुद्र, नदी, खोलादेखि साना पोखरीमा फोहोर फेला पार्नु सामान्य हो, जसले वातावरणमा ठूलो क्षति पु¥याउँछ । फोहोर उत्पादन र फैलनुमा विभिन्न कारणहरू हुन सक्छन् । यसलाई सम्बोधन गर्नका लागि धेरै गम्भीर प्रयासहरू पनि भएका छन् तर ठोस परिणाम भने आउन सकेको छैन । व्यापक रूपमा, फोहोरले वातावरणमा अवस्थित कुनै पनि ठोस सामग्री समावेश गर्दछ, जुन मानिसहरूले उत्पादन गरेको हो वा जुन तिनीहरूले प्रयोग गरेका छन्।

फोहोरको यति धेरै रूपहरू छन् कि यसलाई पहिचान गर्न सम्भव छैन। यस्तो अवस्थामा कुन प्रकारको फोहोरले बढी क्षति पु¥याउँछ र कुनलाई कम गर्छ भन्ने पत्ता लगाउन गाह्रो हुन्छ । फोहोरको पहिचानका लागि विभिन्न तहमा पहल भइरहेको छ ।

फोहोर रेकर्ड राख्ने एप

सामुदायिक हित कम्पनी ‘प्ल्यानेट पेट्रोल’ले मानिसहरुका लागि एउटा एप बनाएको छ, जसको माध्यमबाट उनीहरुले निस्कने फोहोरको रेकर्ड राखेर नष्ट गर्न सक्नेछन् । हामीले सन् २०२० मा बेलायतमा फोहोरका ४३,१८७ वस्तुहरू सङ्कलन ग¥यौं र त्यसपछि यस एपमार्फत फोहोरको स्थान, सामग्री, प्रकार आदिबारे अनुसन्धान ग¥यौं। यो अनुसन्धान हालै ’जेनरल अफ ह्याजार्डस मटेरियल्स’ मा प्रकाशित भएको छ।

अधिकांश फोहोर प्लास्टिक

फोहोरमा ६३ दशमलव १ प्रतिशत प्लाष्टिक रहेको अनुसन्धानले देखाएको छ । यो पछि धातु (१४.३ प्रतिशत) र त्यसपछि ११.६ प्रतिशत मा कम्पोजिट थियो। पेय पदार्थका बोतलहरू, क्यापहरू, स्ट्राहरू र अन्य सामग्रीहरू ३३.६ प्रतिशतका लागि जिम्मेवार छन्, धातुका क्यानहरू सबैभन्दा सामान्य छन्।

वैज्ञानिकहरूले १६,७५१ ब्रान्डका वस्तुहरू पहिचान गरे, जसमध्ये ५० प्रतिशत मात्र दस ब्रान्डका थिए। यी ५० प्रतिशतमध्ये सबैभन्दा बढी ११.९ प्रतिशत सामग्री कोका–कोला कम्पनीले फेला पारेको छ । दोस्रो नम्बरमा ब्लजभगकभच–द्यगकअज क्ष्लद्यभख (ठ।ट प्रतिशत) र एभउकष्ऋय (ट।ढ प्रतिशत) को सामग्री थियो। यी पेय पदार्थहरूको शीर्ष तीन ब्रान्डहरू हुन्।

समाधानका लागि के पहल भइरहेको छ ?

यस दशकभरि, यूके सरकारले फोहोरको समस्यालाई सम्बोधन गर्न धेरै कानूनहरू लागू वा सुधार गर्नेछ। यसमा अप्रिल २०२२ मा पेश गरिएको प्लास्टिक कर प्रस्ताव समावेश छ, जसअन्तर्गत ३० प्रतिशतभन्दा कम पुनः प्रयोगको सम्भावना भएको प्लास्टिकमा प्याकिङ सामानमा कर लगाइनेछ। यसका अलावा सरकारले अरु धेरै कदम चाल्ने इच्छा व्यक्त गरेको छ ।

यस दशकमा, हाम्रो अनुसन्धानमा पहिचान गरिएका शीर्ष १० कम्पनीहरूले पनि आफ्नो सामानको प्याकेजिङ्गमा प्रयोग हुने सामग्रीहरू परिवर्तन गर्ने योजनामा काम गर्नेछन्।

पुनर्चक्रण आधारित समाधान

यी कर्पोरेट र विधायी नीतिहरूको हाम्रो विश्लेषणले निष्कर्ष निकालेको छ कि यी कम्पनीहरूले रिसाइक्लिंगमा आधारित समाधानहरू मन पराउँछन् । यद्यपि, फोहोरलाई कसरी कम गर्ने र मानिसहरूलाई यी सामग्रीहरू कसरी पुनः प्रयोग गर्न दिने भनेर उनी कम चिन्तित देखिन्छन्।

कम्पनीहरूको यो दृष्टिकोणले प्लास्टिकको समस्यालाई सम्बोधन गर्ने बारे कम चिन्ता झल्काउँछ जबकि मानिसहरूलाई आफ्ना उत्पादनहरू बेच्ने बारे बढी चिन्तित हुन्छ । यस्तो अवस्थामा वातावरण र विशेषगरी प्लाष्टिकजन्य फोहोरलाई हानी पु¥याउने फोहोरलाई न्यूनीकरण गर्न गम्भीर पहल गर्न जरुरी छ ।

(भाषा÷द कन्भर्सेसन÷थोमस स्ट्यान्टन, लफबरो विश्वविद्यालय, एन्टोनिया कानून, कीले विश्वविद्यालय÷ग्वेदुनेथ चिको, ना‘टिंघम ट्रेन्ट विश्वविद्यालय÷म्याथ्यू जोन्सन, नटिङ्घम विश्वविद्यालय)