द्वारका–शारदा पीठका शंकराचार्य स्वामी स्वरूपानन्द सरस्वतीको ९९ वर्षको उमेरमा आइतबार निधन भएको छ । स्वामीजीले मध्यप्रदेशको नरसिंहपुरमा अन्तिम सास फेरे। उनको जन्म मध्य प्रदेशको सिओनीको दिघोरी गाउँमा २ सेप्टेम्बर १९२४ मा ब्राह्मण परिवारमा भएको थियो । उनको बुबाको नाम धनपति उपाध्याय र आमाको नाम गिरिजादेवी थियो ।
उनका बाबुआमाले उनको नाम पोथीराम उपाध्याय राखे । हिन्दु धर्मावलम्बीका महान् गुरु मानिने स्वरूपानन्द सरस्वतीले ९ वर्षको उमेरमा घर छाडेर धर्म यात्रा सुरु गरेका थिए ।
आफ्नो धार्मिक यात्राको क्रममा उनले काशी पुगेर स्वामी कर्पात्री महाराजबाट वेद र शास्त्रको शिक्षा लिए। बेलायती पालामा १९ वर्षको उमेरमा उनलाई क्रान्तिकारी ऋषि भनिन्थ्यो । उनी यही नामबाट चिनिन थाले ।
स्वतन्त्रता लडे र १५ महिना जेलमा बिताए
आफ्नो तीर्थयात्रा जारी राख्नुको साथसाथै, स्वामी स्वरूपानन्द सरस्वतीले पनि स्वतन्त्रताको लागि लडे। अंग्रेज विरुद्धको आन्दोलनमा संलग्नताका कारण उनले ९ महिना वाराणसी र ६ महिना मध्यप्रदेशको जेलमा बिताए । यसै क्रममा उनलाई कर्पात्री महाराजको राजनीतिक दल रामराज्य परिषदको अध्यक्ष समेत घोषणा गरिएको थियो ।
जसलाई स्वामी स्वरूपानन्द सरस्वती भनिन्छ
स्वामी स्वरूपानन्द सन् १९५० मा सन्यासी बने र सन् १९८१ मा शंकराचार्यको उपाधि प्राप्त गरे । सन् १९५० मा क्रान्तिकारी साधुको नामले प्रख्यात भएका ज्योतिषपीठका ब्रह्मलिन शंकराचार्य स्वामी ब्रह्मानन्द सरस्वतीले दण्ड–संन्यास दिनुभयो । यस दीक्षा पछि उनी स्वामी स्वरूपानन्द सरस्वतीको नामले चिनिन थाले। यसरी उनी हिन्दूहरूको सबैभन्दा ठूलो धर्मगुरु बने ।
जब भनिन्छ, हामी हिन्दूहरूको सर्वोच्च अदालत हौं
उनले राम मन्दिर आन्दोलनका क्रममा अयोध्यामा भाजपा र विश्व हिन्दू परिषदलाई पनि गाली गरेका थिए । उनले भने, ‘भाजपा र विहिपले अयोध्यामा मन्दिर बनाउने नाममा आफ्नो कार्यालय खोल्न चाहन्छ, यो पटक्कै स्वीकार्य छैन । हिन्दूहरूमध्ये शंकराचार्य सबैभन्दा ठूलो हुनुहुन्छ, त्यसैले हामी हिन्दूहरूको सर्वोच्च अदालत हौं। केहीले मन्दिरको मुद्दालाई राजनीतिक रंग दिन चाहन्छन्, यो हामीलाई पटक्कै मान्य छैन ।
स्वामी स्वरूपानन्द सरस्वतीले एक साताअघि सेप्टेम्बर ३ गते हरियाली जीतको दिन आफ्नो ९९ औं जन्मदिन मनाएका थिए । उनलाई मध्य प्रदेशका मुख्यमन्त्री शिवराज सिंह चौहानलगायत देशका धेरै प्रतिष्ठित व्यक्तिहरूले बधाई दिएका थिए ।
लामो समयदेखि बिरामी थिए, बैंगलोरबाट उपचार गरेर फर्किएका थिए
उनी लामो समयदेखि बिरामी थिए । हालै उनी बैंगलोरबाट उपचार गरेर फर्किएका थिए । उनलाई आइतबार नरसिंहपुर जिल्लाको झोटेश्वरस्थित परमहंसी गंगा आश्रममा सामान्य हृदयघात भएको थियो । दिउँसो ३ः५० बजे उनले अन्तिम सास लिए । सोमबार साँझ ५ बजे आश्रममा स्वामी स्वरूपानन्द सरस्वतीलाई समाधि दिइने शिष्य ब्रह्म विद्यानन्दले जानकारी दिए ।
