हिन्दू धर्ममा नवरात्रि पर्वको विशेष महत्व छ, जसमा देवी दुर्गाको विशेष पूजा गरिन्छ। हिन्दू क्यालेन्डर अनुसार एक वर्षमा कुल चार नवरात्र हुन्छन्, जसमध्ये दुई गुप्त नवरात्रि, चैत्र नवरात्रि र शारदीय नवरात्रि हुन्। चैत्र र शारदीय नवरात्रिको विशेष स्थान छ। यसमा देवी दुर्गाका विभिन्न नौ रुपको पूजा गरिन्छ ।
नवरात्रको पहिलो दिन अर्थात् प्रतिपदा तिथीमा कलश स्थापनासँगै माता दुर्गाको पूजा विधि विधिपूर्वक आरम्भ हुन्छ । माता दुर्गाका नौ रुप मध्ये पहिलो रुप देवी शैलपुत्रीको हो । माता दुर्गाको अर्को रूप माता ब्रह्मचारिणी हो। तेस्रो रूप चन्द्रघण्टा, चौथो कुष्माण्डा, पाँचौं रूप स्कन्दमाता, छैटौं रूप कात्यायनी देवी, सातौं रूप माँ कालरात्रि, आठौं रूप महागौरी र नवौं रूप माता सिद्धिदात्रीको हो।
नवरात्र आउनुअघि नै यसको तयारी सुरु हुन्छ । घर र पूजास्थल विशेष सरसफाई र सजाइन्छ। नवरात्रिमा नौ दिन व्रत बस्ने र बिहान बेलुका माता दुर्गाको पूजा, जप, आरती र जागरण गरिन्छ । नवरात्रिमा व्रत बसेर माता शक्तिको पूजा गर्नाले जीवनका सबै प्रकारका भय, बाधा, रोग, वास्तु दोष र शत्रुको नाश हुने जनविश्वास छ ।
माता दुर्गाले जीवनमा सुख र समृद्धिको आशिर्वाद दिनुहुन्छ। घर र वरपरका वास्तु दोषहरू हटाउन नवरात्रिमा मा दुर्गाको पूजा धेरै प्रभावकारी मानिन्छ । नवरात्रिमा देवी माताको पूजा–आराधना गर्नाले सबै वास्तु दोषहरू हटेर नकारात्मक शक्तिहरू हट्छ। नवरात्रिको अवसरमा विभिन्न उपाय अपनाउँदा लाभ प्राप्त हुन्छ ।
नवरात्रको पहिलो दिन कलश स्थापना गरेर माताको पूजा आरम्भ गरिन्छ । शास्त्रका अनुसार कलश सुख, समृद्धि, ऐश्वर्य र शुभ कामनाको प्रतीक हो । वास्तुका अनुसार उत्तर–पूर्व (उत्तर–पूर्व)लाई जल र देवी–देवताको स्थान मानिन्छ र यस दिशामा सबैभन्दा सकारात्मक ऊर्जाको वास हुन्छ।
त्यसैले कलशलाई यस दिशामा राख्नाले जल तत्वसँग सम्बन्धित वास्तु दोष हटेर जीवनमा सुख र समृद्धि प्राप्त हुन्छ । वास्तुशास्त्र अनुसार उत्तर–पूर्व दिशालाई पूजाको लागि उत्तम मानिन्छ। यस दिशामा रानी माताको पूजा गर्नाले पूजा गर्नेलाई पूर्ण फल प्राप्त हुन्छ।
नवरात्रिमा कन्या पूजाको विशेष महत्व छ । केटीहरूमा देवीको वास हुने जनविश्वास छ । वास्तुका अनुसार नवरात्रिको पावन पर्वमा बालिकालाई देवी मानेर खानेकुरा र सम्मान गर्नाले घरको वास्तुदोष हट्छ । सुख, समृद्धि, ऐश्वर्यको प्राप्तिले ग्रहको अशुभ प्रभावबाट मुक्ति मिल्छ ।
माताको दरबार सजाइएको ठाउँ सफा हुनुपर्छ, धुलो–माटो, माकुराको जालो नहोस्, यसले नकारात्मक ऊर्जा बढाउँछ भन्ने कुरामा विशेष ध्यान दिनुहोस्।
देवी माताको क्षेत्र दक्षिण र दक्षिण–पूर्व दिशा मानिन्छ, त्यसैले पूजा गर्दा पूजा गर्नेको मुख दक्षिण वा पूर्व दिशामा हुनुपर्छ भन्ने कुरामा ध्यान दिनु पर्छ। वास्तुमा शक्ति र समृद्धिको प्रतीक मानिने पूर्व दिशामा मुख गरेर पूजा गर्नाले हाम्रो बुद्धि जागृत हुन्छ र दक्षिण दिशामा मुख फर्काएर पूजा गर्नाले पूजकलाई मानसिक शान्ति मिल्छ, घरका समस्याहरू नष्ट हुन्छन् ।
नवरात्रिमा माँ दुर्गा पूजाको समयमा पूजास्थल र मूलढोकामा आँप र अशोकको ताजा पातको बन्दना राख्दा घरमा नकारात्मक शक्ति प्रवेश गर्दैन । देवी माताको पूजा गर्दा अखण्ड दियो पूजास्थलको दक्षिण–पूर्व दिशामा राख्नु शुभ मानिन्छ किनभने यो दिशाले अग्नि तत्वको प्रतिनिधित्व गर्दछ, यसो गर्नाले घरमा थुप्रिएका वास्तु दोष हटेर जान्छ ।
