विश्वमा प्रदूषण बढ्दै गएको छ । हरेक वर्ष ४३ करोड टनभन्दा बढी प्लास्टिक उत्पादन हुन्छ । यसमध्ये पोलिथिन झोलाजस्ता प्लास्टिकका सामानको दुई तिहाइ छिट्टै बिग्रन्छ। यो प्लास्टिक प्रदूषणको कारण माइक्रोप्लास्टिक हो, जुन मानव र पृथ्वी दुवैको स्वास्थ्यको लागि खतरनाक छ।
माइक्रोप्लास्टिक्स – दैनिक जीवनमा प्रयोग हुने कपडा, चुरोट, सौन्दर्य प्रसाधन आदिमा प्लास्टिकका साना कणहरू हुन्छन्। संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय वातावरण कार्यक्रम (युएनईपी)का अनुसार यी वस्तुको लगातार प्रयोगले वातावरणमा प्लास्टिकको थुप्रो बढिरहेको छ ।
माइक्रोप्लास्टिकले कसरी निम्त्याउँछ खतरा
माइक्रोप्लास्टिकको व्यास पाँच मिलिमिटरसम्म हुन सक्छ। प्लाष्टिक उत्पादन गर्ने कारखानामा चुहावट वा पाइप सफा गर्दा यो समुद्रमा बग्छ। यसले खाद्य श्रृंखलालाई प्रत्यक्ष असर गर्छ। जब चरा, माछा वा सामुद्रिक जीवहरूले यसलाई निगल्छन्, यी माइक्रोप्लास्टिकहरूले विषाक्त र यान्त्रिक प्रभावहरू देखाउन थाल्छन्।
यस कारण, यी जीवहरूलाई कम भोक लाग्छ। तिनीहरूको व्यवहार र आनुवंशिक उत्परिवर्तन (DNA मा परिवर्तनहरू) मा परिवर्तनहरू पनि हुन्छन्। कहिलेकाहीँ सास फेर्न पनि समस्या हुन्छ । मानिसहरूले समुद्री खाना पनि खान्छन्। जसका कारण यी माइक्रोप्लास्टिकहरू मानव शरीरमा पनि प्रवेश गर्छन्। सास फेर्न, पानी पिउने वा कहिलेकाहीँ हाम्रो छालाले पनि यी म्याक्रोप्लास्टिकहरू अवशोषित गर्दछ। तिनीहरू विभिन्न मानव अंगहरूमा फेला परेका छन्, नवजात शिशुहरूको प्लेसेन्टामा पनि।
महिलाहरु को लागी अधिक खतरनाक
UNEP 2021 प्रतिवेदन – प्रदूषणबाट समाधान सम्म माइक्रोप्लास्टिकमा पाइने रसायनहरूले मानिसहरू, विशेष गरी महिलाहरूको स्वास्थ्यमा नराम्रो प्रभाव पारेको छ। यसले मानव आनुवंशिकी, श्वासप्रश्वासको गति, मानसिक विकासमा प्रत्यक्ष प्रभाव पार्छ।
यूएनईपीको समुद्री र ताजा पानी शाखाका प्रमुख लेटिसिया कार्भाल्हो भन्छिन् कि माइक्रोप्लास्टिक र यसका रसायनहरूले मानिस र समुद्री जीवहरूलाई निम्त्याउने खतरा भर्खरै सुरु भएको छ। यसलाई फैलिनबाट रोक्न सकिन्छ। यस दिशामा काम गर्नुपर्छ । यसले गर्दा मानिस र जनावरको स्वास्थ्य लामो समयसम्म ठीक रहन्छ । यससँगै इकोसिस्टम पनि ठीक हुनेछ।
