फिल्म आदिपुरुष पर्दामा आएदेखि नै विवादको घेरामा रह्यो, कहिले संवादका कारण त कहिले फिल्मका लेखक मनोज मुन्ताशिरले हनुमानजीमाथि दिएको बयानका कारण सर्वसाधारणले यसको चर्को विरोध गरिरहेका छन् ।

मनोजले हनुमान जीको बारेमा बयान दिएका छन् कि “हनुमान जी भगवान होइन, भक्त हुनुहुन्छ, हामीले उहाँलाई भगवान बनायौं।” यी विवादहरू बाहेक, हनुमान जी साँच्चै भक्त हो कि भगवान। यससँग सम्बन्धित दुई पौराणिक कथाहरू छन् जसले विषयलाई केही हदसम्म स्पष्ट गर्न सक्छ।

तुलसीदासको हनुमान चालिसामा एक दोहाईमा उल्लेख गरिएको छ- “भीम रूप धरी असुर संहारे, रामचन्द्र के काज सँवरे” अर्थात् रामजीको सबै काम हनुमान जी बनाउँछन्। र यही कारण हो कि भगवान रामलाई सहायता गर्न हनुमान जी 11 औं रुद्रावतारको रूपमा जन्मेका थिए । हनुमान जीलाई शिवको ११ औं अवतार अर्थात् रुद्रावतार र भगवान रामलाई विष्णुको सातौं अवतार मानिन्छ ।

पौराणिक कथाका आधारमा भनिन्छ कि जब भगवान विष्णु पृथ्वीमा रहेका असुरहरूलाई नष्ट गर्नका लागि रामको अवतारमा पृथ्वीमा आएका थिए, भोलेनाथ चिन्तित भएका थिए र त्यही कारण उनी स्वयं हनुमानको अवतार लिएर पृथ्वीमा आएका थिए । त्यसैले हेर्ने हो भने, भगवान शिवले आफ्नो आराध्य विष्णुको रक्षा गर्न पृथ्वीमा अवतार लिनुभयो र उनी हनुमान जीको रूपमा भगवान रामको भक्त बने ।

दोस्रो कथा अनुसार माता सीताले हनुमान जीलाई अमर हुने वरदान दिएकी थिइन् । जब श्रीरामले आफ्नो देह त्याग्ने घोषणा गरे, रहनुमान जी धेरै दुःखी भए र माता सीताको अगाडि आएर उनको वरदान फिर्ता लिन आग्रह गरे। हनुमान जीको पीडा देखेर माता सीताले श्रीरामको ध्यान गरिन् ।

जब श्रीरामले हनुमान जीलाई यस्तो अवस्थामा देखे, तब उहाँलाई अँगालो हालेर भन्नुभयो, ‘कोही प्राणी होस् वा प्राणी, त्यो सन्त होस् वा देवता, जो पृथ्वीमा आउँछन्, अमर हुन्छ। तर हनुमान, तिमीलाई यो वरदान छ कि पृथ्वीमा कोही नहुँदा रामभक्तहरूको जहाज चढ्नुपर्छ। जब पृथ्वीमा कुनै देवताको अवतार हुनेछैन, पाप बढ्नेछ, तब मात्र मेरो हनुमानले रामभक्तहरूलाई बचाउनेछन्। त्यसैले तिमीलाई अमरत्वको वरदान हनुमानले दिएको छ।’

माथिको कथा अनुसार जब श्रीरामले हनुमान जीलाई अमरत्वको वरदान दिए, तबदेखि रामका भक्त भगवान हनुमान बने । यद्यपि, हनुमान जीलाई सधैं राम भक्त भनिन्छ र त्यसैले उहाँ आफै रामका भक्त हुनुहुन्छ र रामका अन्य भक्तहरूका लागि उहाँको उद्धारकर्ता भगवान हुनुहुन्छ।