सद्गुरुस् : कुनै समय थियो जब संसारभरि मानिसहरुसँग कुनै काम नभएको बेला मौसमको बारेमा कुरा गर्थे। तर आजकल मौसमको बारेमा कोही बोल्दैनन्। जहाँ जानुहुन्छ, हजुरआमा, हजुरआमादेखि नातिनातिनासम्म सबैले अर्थतन्त्रको मात्र कुरा गर्छन्। सबैको कुराकानीमा अर्थतन्त्र मुख्य मुद्दा बनेको छ ।
अर्थव्यवस्था हाम्रो जीवन जिउने प्रक्रिया को एक अधिक जटिल रूप हो। साधारण जीवन जिउनु भनेको खानु, सुत्नु, बच्चा जन्माउनु र एक दिन मर्नु हो । अहिले यसलाई धेरै जटिल बनाइएको छ । म यसको विरुद्धमा होइन तर जनताले अर्थतन्त्र आजको चिन्ता र वातावरण भविष्यको विषय हो भन्ने ठान्छन् । यो दृष्टिकोण परिवर्तन गर्न महत्त्वपूर्ण छ।
वातावरण आजको समस्या हो र आजको चिन्ताको विषय पनि हो । यदि हाम्रो जीवन आज अचम्मको छ भने, यसको कारण सेयर बजारमा उथलपुथल छ वा कुनै देश वा समाजमा वृद्धि दरको प्रतिशत राम्रो छ भनेर होइन। हाम्रो जीवन राम्रो छ किनभने हामी पौष्टिक खाना खाइरहेका छौं, सफा पानी पिइरहेका छौं, र शुद्ध हावामा सास फेरिरहेका छौं। यो पूर्णतया बिर्सिएको छ।
जहर जताततै छ
आज हामीले खाने खानेकुरा केमिकलले भरिएको हुन्छ । हामीले पिउने पानी विषले भरिएको छ, र पक्कै पनि, हावा विषाक्त छ। मलाई लाग्छ कि प्रविधिको सहयोगले अबको १० देखि १५ वर्षमा हावा शुद्ध गर्न सकिन्छ । यसतर्फ ठूलो आन्दोलन भइरहेको छ । तर माटो र पानी यी ठूला समस्या हुन् ।
जीवन माटोमा फुल्छ। म र तिमि केहि हौ तर अलिकति माटो । माटो जे खाना बन्यो, खाना मासु रगत भयो। यो कुरा आज बुझेनौं भने त्यो दिन बुझिन्छ जुन दिन गाडिन्छ। धेरैजसो मानिसहरूले यो धेरै ढिलो बुझ्छन्, तर सबैले यसलाई कुनै न कुनै बिन्दुमा प्राप्त गर्छन्।
दुर्भाग्यवश, माटो त्यस्तो चीज हो जुन धेरै मानिसहरूले वातावरणीय दृष्टिकोणबाट बेवास्ता गर्छन्। हामीले हाम्रो पृथ्वीको उर्वर माटोलाई ठूलो नोक्सान गरेका छौं। हिउँ पग्लिनु चाँडै देखिन सक्छ, तर हामीले माटोमा गरेको क्षति झन् खतरनाक छ।
पोषक तत्वमा कमी
हामीले हाम्रो देशमा उब्जाउने तरकारी र बालीको पोषक तत्व विगत २५ वर्षमा झन्डै ३० प्रतिशतले घटेको छ । यही कारण हो कि मानिसहरूले जेसुकै खाए पनि तिनीहरू पूर्ण रूपमा विकसित हुँदैनन्।
मासु नखाएमा पर्याप्त पोषण नहुने चिकित्सकहरू बताउँछन् । एक तरिकामा, तिनीहरू पूर्णतया गलत छैनन्। जसरी शाकाहारी खाना उत्पादन गरिन्छ, त्यसको पोषक तत्व नष्ट भएको छ । तिनीहरूले बिरुवाहरूमा केहि राख्दै छन् जुन खाना जस्तै देखिन्छ, तर त्यो खाना होइन। तिनीहरूले तपाईलाई फोहोर बेचिरहेका छन्। माटोको गुणस्तर नाटकीय रूपमा तल आएको कारण यस्तो भइरहेको हो।
तपाईले आफ्नो माटोलाई रासायनिक मल र ट्र्याक्टरले समृद्ध राख्न सक्नुहुन्न। तपाईंलाई जमिनमा जनावरहरू चाहिन्छ। परापूर्वकालदेखि हामीले बाली खेती गर्दै आएकाले बाली मात्रै काट्ने गर्दथ्यौँ । बाँकी, तरकारी र पशुजन्य फोहोर जमिनमा गयो।
आज हामी सबै बाहिर निकाल्दै छौं र कुनै पनि चीजलाई जमिनमा जान दिँदैनौं। हामी सोच्दछौं कि थोरै रासायनिक मल थप्दा काम हुनेछ। यही कारणले गर्दा खानेकुराको गुणस्तर र पोषक तत्व ह्वात्तै घट्दै गएको छ ।
हाम्रो उर्वर भूमिलाई मरुभूमिमा परिणत गरिरहँदा हाम्रो खाद्यान्न उत्पादन गर्ने क्षमता समाप्त हुँदैछ। हामी हाम्रो उर्वर माटोलाई बालुवामा परिणत गर्दैछौं किनभने यसमा कुनै जैविक पदार्थ जाँदैन ( त्यहाँ कुनै रूखको पात वा जनावरको मलमूत्र छैन।
रासायनिक मलको वास्तविक खतरा
करिब ४० वर्षअघि म खेतीपाती गर्थें, रासायनिक मल कम्पनीका मानिसहरू गाउँघरमा आएर किसानलाई रासायनिक मलको गुण के हो र के गर्न सकिन्छ भन्ने बताउँथे । उसले के भन्यो त्यो मेरो बुझाई बाहिर थियो ।
मध्यम, सन्तुलित हावापानीमा, तपाईंले माटोमा थप्नुहुने रासायनिक मलहरू त्यहाँ ढ देखि ज्ञद्द वर्षसम्म रहनेछन्। तर हाम्रो जस्तो उष्णकटिबंधीय हावापानीमा यो तीनदेखि चार महिनाभन्दा बढी रहँदैन। कतै हाम्रा जनतामा अर्गानिक पदार्थ प्रयोग नगरी पनि खाना उब्जाउन सकिन्छ भन्ने विचार आयो । यो अविश्वसनीय छ।
अर्गानिक बाहेक खाद्यान्न उत्पादन गर्ने कुनै उपाय छरु होइन, अर्को कुनै उपाय छैन१ रूखका पात, तरकारीको फोहोर र पशुजन्य फोहोर त्यसमा जाँदा मात्रै आफ्नो उर्वर माटोलाई बचाउन सकिन्छ । यो एक मात्र तरिका हो जुन तपाईं लामो समयको लागि आफ्नो भूमि बचाउन सक्षम हुनुहुनेछ।
माटो निको पार्नुहोस् ( सबै ठीक हुनेछ)
अबको ५ देखि १० वर्षसम्म हामीले सही कदम चाल्यौं भने आगामी २५ देखि ३० वर्षमा जमिनलाई राम्ररी रूपान्तरण गरी उर्वर बनाउन सक्नेछौँ । तर अहिले नै केही गरेनौँ र ५० वर्षपछि यो काम थाल्ने हो भने यो माटोलाई उर्वर बनाउन १५० वर्ष लाग्नेछ । यसको अर्थ माटो कमजोर भएकाले चारदेखि पाँच पुस्ताले निकै खराब जीवन बिताउने हो ।
माटो मिल्यो भने पानी राम्रो हुन्छ, हावा पनि शुद्ध हुन्छ, सबै ठीक हुन्छ। माटो समृद्ध र उपयोगी हुनुपर्छ किनभने हाम्रो शरीर यही माटोबाट बनेको हो। हामीले हाम्रा छोराछोरीहरूको लागि छोड्न सक्ने उत्तम विरासत भनेको समृद्ध माटो र राम्रो पानीको वातावरण हो। माटोको गुणस्तर बचाएर मात्र यो पृथ्वी र हाम्रो जीवनको गुणस्तर कायम हुनेछ।
