एकपटक सम्राट अकबरले वीरबलको बुद्धि परीक्षण गर्न चाहेका थिए । उनले बीरबललाई सोधे ‘बीरबल, के बुद्धि खेती गर्न सकिन्छ ?’ हाम्रो लागि फल ल्याऊ ।’ बीरबलले भने– ‘हजुरको आदेशअनुसार ! म चाँडै बुद्धिको खेती गर्नेछु र यसको पहिलो फल तपाईलाई दिनेछु।’
सबै दरबारीहरूले अकबर र बीरबलको कुरा सुनिरहेका थिए। वीरबलले कसरी आफ्नो बुद्धिको खेती गर्ने र कसरी आफ्नो बुद्धिको फल राजासामु प्रस्तुत गर्ने भनेर उनीहरू सोचिरहेका थिए। वीरबल सिधै दरबारको राजमलीमा गएर भने, ‘राजबगीनमा कद्दूको बोटमा के कद्दू आउँदैछ?’ मालीले भने, ‘हुजुर! आउँदैछन् तर अहिले टमाटरजस्तै साना छन्, यो सुनेर वीरबल निकै खुसी भए ।
उनले मालीको कानमा केही भने, त्यसपछि अकबरकहाँ गएर भने, ‘जहाँपनाह ! बुद्धिको खेती गर्न थालेको छु । म सरकारलाई केही दिनमा बुद्धिको पहिलो फल प्रस्तुत गर्नेछु।’
केही दिनपछि वीरबल शाही बगैंचामा फर्के। त्यहाँ मालीले गाडा भित्र सानो कद्दू राखेको थियो। यो देखेर बीरबल फर्किए । अर्कोतर्फ, भाँडोमा कद्दू बढ्न थाल्यो। केही दिन पछि कद्दू यति ठूलो भएकि ती पूरै भाँडोमा छोपिए।
बीरबलले सबै कद्दूहरू भाँडोले काटेर अकबरलाई सन्देश पठाए– ‘भोलि बिहान म बुद्धिको पहिलो फल लिएर दरबारमा आउँदैछु।’
भोलिपल्ट दरबारमा रहेका सबैले वीरबललाई उत्सुकतापूर्वक पर्खिरहेका थिए। त्यसपछि बीरबल दुईवटा भाँडा लिएर दरबारमा हाजिर भएर अकबरलाई भने, ‘जहाँपनाह! मैले बुद्धिको फल ल्याएको छु, तर यी फलहरू धेरै नाजुक छन्। यी भाँडोबाट फल निकाल्दा न बुद्धिको फल काटियोस् न भाँडो फुटोस् भन्ने कुरामा ध्यान दिनुस्।
यो सुनेर राजा छक्क परे । भाँडोमा हेरेपछि उनी धेरै हाँसे । उनीहरू बीरबलको बुद्धिमत्ता देखेर धेरै खुसी भए । सबै दरबारीहरूले पनि बीरबलको प्रशंसा गर्न थाले।
