यदि कसैले जीवन पद्धति परिभाषित गरेको छ भने त्यो कृष्ण हो। उहाँले कर्मद्वारा ईश्वरसम्म पुग्ने मार्ग बताउनुभएको छ। श्रीकृष्णको सम्पूर्ण जीवन एक व्यवस्थापन पुस्तक हो, जसमा प्रत्येक व्यक्तिको जीवन जिउनका लागि उत्तम सूत्रहरू छन्। यदि तपाईंले आफ्नो मनलाई शान्त र आफ्नो मनलाई स्थिर राख्ने प्रयास गर्नुभयो भने, तपाईंले खराब परिस्थितिहरूमा पनि आफ्नो लागि केही उत्कृष्ट समाधानहरू फेला पार्न सक्षम हुनुहुनेछ, कृष्णले सिकाउनुहुन्छ। जीवन कसरी राम्रो बनाउने कृष्णबाट सिक्नुहोस्।
जीवन संघर्ष हो
कारागारमा जन्मिएका कृष्णलाई जन्मिनेबित्तिकै राती यमुना पार गरेर गोकुल लगिएको थियो । तेस्रो दिन राक्षसी पुतना उनलाई मार्न आयो। यहाँबाट सुरु भएको सङ्घर्ष शरीर छोड्नुअघि द्वारका डुब्नुसम्म चलेको थियो। कृष्णको जीवनले भन्छ, तिमी जो सुकै भए पनि संसारमा आएका छौ भने सधैँ संघर्ष हुनेछ। भगवान पनि मानव जीवनमा आएर सांसारिक चुनौतीबाट बच्न सक्दैनन्।
श्रीकृष्ण भन्छन्, परिस्थितिबाट नभाग्नुहोस्, तिनीहरूको अगाडि दृढतापूर्वक उभिनुहोस्। किनभने कर्म गर्नु मानव जीवनको पहिलो कर्तव्य हो। कर्मद्वारा मात्रै समस्यालाई जित्न सकिन्छ। कृष्णले कहिल्यै कुनै कुरामा गुनासो गरेनन्, उहाँले हरेक परिस्थितिको सामना गर्नुभयो र विजयी हुनुभयो।
विजय स्वस्थ शरीरबाट आउँछ
कान्हाको बाल्यकाल माखन मिश्री खाँदै बित्यो । आज पनि मानिसहरूले यो लड्डु गोपालको भोग चढाउँछन्। यो हाम्रो आहार राम्रो, शुद्ध, बलियो हुनुपर्छ भन्ने संकेत हो। शरीरलाई स्वस्थ राख्न चाहनुहुन्छ भने बाल्यकालदेखि नै ध्यान दिन जरुरी छ । अभिभावकत्वको चरणबाट गुज्रिरहेका युवाहरूका लागि यो ठूलो सन्देश हो, आफ्ना छोराछोरीलाई यस्तो खाना दिनुहोस्, जसले उनीहरूलाई शक्ति मिलोस् । स्वादको लागि मात्र जंक फूड नखानुहोस्।
अध्ययन किताबी हुनु हुँदैन, रचनात्मक हुनुपर्छ
भगवान श्रीकृष्णले ऋषि सन्दीपनीको आश्रममा बसेर आफ्नो शिक्षा पूरा गरेका थिए । शास्त्रका अनुसार उनले ६४ दिनमा ६४ कलाको ज्ञान हासिल गरेका थिए । वैदिक ज्ञान बाहेक उनले कला पनि सिके । हाम्रो व्यक्तित्वको रचनात्मक विकास गर्ने शिक्षा यस्तो हुनुपर्छ । संगीत, नृत्य, युद्ध लगायत ६४ कला कृष्णको व्यक्तित्वका अंग हुन् । उहाँको यो कुराले हामीलाई केटाकेटीमा किताबी ज्ञान मात्र भरेर नभई उनीहरूको बहुआयामिक विकास गर्न सिकाउँछ।
सम्बन्ध जोगाउन
भगवान श्रीकृष्णले ती मानिसहरूको संग कहिल्यै छोडेनन्, जसलाई उनले आफ्नो ठान्थे। उनले अर्जुनलाई सानै उमेरमा भेटे, महाभारत भन्छ, तर अर्जुनसँग उनको सम्बन्ध सधैं मनको थियो। सुदामा वा उद्धव । कृष्णले जसलाई आफ्नो मानेर जीवन भरिदिनुभयो । कृष्णले सम्बन्धका लागि धेरै लडाइहरू लडे र सम्बन्धबाटै धेरै लडाइहरू जितेका थिए। यी शब्दहरूले हामीलाई सन्देश दिन्छ कि सम्बन्धहरू संसारको सबैभन्दा ठूलो सम्पत्ति हो।
सबै कुरा शान्तिमा सम्भव छ
महाभारत युद्ध हुनुअघि कृष्णले पाण्डव र कौरवहरूबीच शान्ति स्थापना गर्न मध्यस्थता गरेका थिए। यद्यपि दुवै पक्ष युद्ध लड्न उत्सुक थिए तर कृष्ण जहिले पनि युद्ध रोक्न चाहन्थे। झगडाले कहिल्यै समस्या समाधान गर्दैन।
शान्तिको मार्ग अवलम्बन गरेर मात्र समाजको रचनात्मक विकास गर्न सकिन्छ । समाजको शान्तिबाट मनको शान्तिसम्म कृष्णले विश्वलाई शान्ति नभएसम्म कुनै पनि समस्याको उन्मूलन गर्न सकिँदैन भन्ने कुरा बुझाउनुभयो। चाहे त्यो समाज होस् या हाम्रो मन । साँचो सुख शान्तिले मात्र प्राप्त गर्न सकिन्छ ।
